filhellen

Kalos Limen

Lokalizacja

Kalos Limen (Καλός Λιμήν), starożytna grecka kolonia portowa, znajdowała się na północno-zachodnim brzegu półwyspu Tarkhankut, który stanowi zachodni kraniec Półwyspu Krymskiego. Uważa się, że starożytne miasto zajmowało powierzchnię około 4 hektarów. Był to teren wyniesiony nad dość pięknym, zamkniętym portem, z którego oczywiście wywodziła się nazwa miasta. Miasto jest wspomniane w inskrypcjach z Chersonezu i przez rzymskich pisarzy, którzy nazywają je „scytyjskim portem”. Pisarze ci zdefiniowali odległość między Kalos Limen a Cercinitis jako 700 stadiów (około 140 km).[1] Obecnie terytorium to zajmuje współczesne miasto Czernomorskoje.

Data założenia

Kalos Limen powstał około połowy IV w. BC w wyniku świadomej selekcji żyznych ziem północno-zachodniego Krymu przez kolonistów chersońskich. Był to najodleglejszy bastion potęgi chersońskiej w regionie. Ostatnie wykopaliska wykazały, że Chersonesian Kalos Limen został zbudowany na pozostałościach wcześniejszej osady greckiej, która istniała od końca V w. p.n.e. i mogło być osadą jońską.[2]

Historia

Historii Kalos Limen nie da się oddzielić od historii Taurian Chersonesus. Wraz z Cercinitis i innymi Chersonesianami Kalos Limen został wymieniony w Przysiędze Chersoniańskiej, która odzwierciedlała możliwy konflikt społeczny między demokratami a arystokratami pod koniec IV w. p.n.e.[3]

W trzeciej części następnego stulecia miasto stało się centralnym punktem ataków scytyjskich, co świadczy o licznych pożarach i warstwach zniszczenia wzdłuż wschodniego muru obronnego. Rosnące zagrożenie scytyjskie spowodowało opuszczenie miasta przez ludność grecką w połowie II w. p.n.e. Scytowie zajęli wówczas Kalos Limen i osiedlili się w ziemiankach uformowanych wśród ruin greckich domów.

Później, pod koniec stulecia, jedna z największych bitew między Grekami a Scytami miała miejsce w okolicach Kalos Limen. Sześć tysięcy pontyjskich i Chersonezyjskich hoplitów pod dowództwem Diophantosa unicestwiło 50 000 barbarzyńców.[4] Kalos Limen zostało oblężone i ponownie zdobyte przez Chersonesytów. Scytowie zostali odepchnięci od miasta. Grecy nie chcieli tam jednak dłużej przebywać. Po celowym zniszczeniu scytyjskich mieszkań i kamiennych konstrukcji, zachowanych jeszcze w tym czasie, na przełomie II i I w. p.n.e., Grecy w końcu opuścili Kalos Limen.

Scytowie powrócili w pierwszej połowie I w. p.n.e. Terytorium dawnego miasta ponownie zajęły konstrukcje okrągłe i prostokątne, które w drugiej połowie stulecia zastąpiły niewielkie kamienne domki. Domy te pogrupowano w bloki i podzielono wąskimi uliczkami. Scytowie mieszkali tam do pierwszej połowy II w. n.e., kiedy musieli ją porzucić, prawdopodobnie ze względu na rosnące zagrożenie ze strony plemion sarmackich.

Gospodarka, architektura i kultura materialna

Rolnictwo stanowiło podstawę gospodarki miasta. Ziemia urodzajna w pobliżu Kalos Limen została podzielona na standardowe działki z sąsiednimi domami rolnymi o różnych układach. Priorytetem ich właścicieli była uprawa wszystkich odmian zbóż i winogron. Na polecenie Przymierza Chersonezyjskiego zboże musiało być sprzedawane tylko na rynek Chersonesos.[5] W związku z tym Chersonesos był głównym dostawcą różnych lokalnych i importowanych towarów dla Kalos Limen.

Chersoniańskie pochodzenie miasta określało zarówno jego układ, jak i kulturę materialną. Świadczą o tym istniejące cechy typowe dla każdej osady Chersonesian. W ostatnim kwartale IV w. BC, miasto otoczone było mocnymi murami fortyfikacyjnymi, w tym prostokątnymi i kwadratowymi wieżami. Bramy miejskie przymocowane zostały do ściany wschodniej wzmocnionej jeszcze jedną wieżą. Miasto charakteryzował plan siatki, który obejmował prostokątne bloki składające się z małych kamiennych domów o powierzchni około 120-150 m2[.6]

Jeśli chodzi o nekropolię, znajdowała się 400 m dalej w kierunku południowo-wschodnim. Architektura grobowa polegała albo na prostych grobach pokrytych kamienną płytą, albo na sklepieniach z cegły mułowej.

W ostatniej trzeciej części III w. p.n.e., ze względu na narastające niebezpieczeństwo scytyjskie, wzniesiono drugi mur w celu wzmocnienia fortyfikacji miasta. W południowo-zachodniej części miasta wzniesiono więc potężną cytadelę o prostokątnym kształcie. Na jego narożnikach stały wielopiętrowe wieże z kamienia i cegły mułowej. Fundamenty murów i wież cytadeli zostały wzmocnione specjalnymi konstrukcjami odpornymi na taran. Wielkość cytadeli wynosiła 2500 m2, około 1/10 terytorium miasta.[7]

W drugiej połowie II w. p.n.e. cytadela ta stała się centrum osadnictwa scytyjskiego, które wyłoniło się z ruin greckiego miasta. Wreszcie w I w. Scytowie wykorzystali cytadelę jako twierdzę i zgodnie ze scytyjskimi praktykami otoczyli ją rowem.

Źródła:

tekst oryginalny: http://blacksea.ehw.gr/forms/fLemma.aspx?lemmaId=10717

  1. IOSPE, I2, 352-353, 401; Arr., Peripl. Pont. 30.5; Pomp. Mela, 2.3; Ptol., Geogr. 3.5.2.
  2. Kutajsov, V.A., Uzhentsev, V. B., “Early building layer of Kalos Limen”, in Rusyaeva, A.S., Bujskikh, S.B., Krapivina, V.V. (eds.), World of Olbia: By the 90th anniversary of Prof. L.M. Slavin (Kiev 1996) (Кутайсов, В.А., Уженцев, В.Б., «Ранний строительный горизонт Калос Лимена», в: Русяева, А.С., Буйских, С.Б., Крапивина, В.В., (ред.), Мир Ольвии: к 90-летию проф. Л.М. Славина (Киев 1996)) p. 136-139.
  3. IOSPE, I2 401.
  4. IOSPE, I2 352-353.
  5. IOSPE, I2 401.
  6. Kutaisov, V.A., “Kalos Limen”, Ancient Greek Sites in the Crimea (Kiev 2004) (Кутайсов, В.А., «Калос Лимен»,Античные греческие памятники Крыма (Киев 2004)) p. 237.
  7. Uzhentsev, V.B., “Fortification of the Kalos Limen citadel in the Hellenistic period”, Chersonesian Collection XIII (Sevastopol 2004) (Уженцев, В.Б., «Укрепление цитадели Калос Лимена в эллинистический период», Херсонесский сборник XIII (Севастополь 2004)) p. 250-260.